Οι Nightfall είναι ένα ελληνικό «metal» σχήμα με παρουσία πάνω από 20 χρόνια στο χώρο και εκπρόσωπος της Ελλάδας έξω από τα σύνορά μας.
Ο Ευθύμης Καραδήμας, ιδρυτής του συγκροτήματος, μίλησε στον Αθήνα 9.84 και στον Αίαντα Αρτεμάκη για το νέο τους δίσκο, «Cassiopeia», την μουσική τους διαδρομή εντός και εκτός των συνόρων, τις προσωπικές του αναζητήσεις και ανησυχίες, την αγάπη του για την ιστορία και την μυθολογία και την ανθρώπινη φύση.
Ερ. Ποιοι είναι οι «Nightfall»;
Ε.Κ.: «Οι «Nightfall» είναι ένα καλλιτεχνικό όχημα, το οποίο τρέχει εδώ και δύο δεκαετίες συν δύο χρόνια περίπου. Όπου μέσω αυτού, οι εκάστοτε μουσικοί περνάνε στο φως τούς δαίμονες που βρίσκονται στα απύθμενα βάθη της ψυχής τους. Ακούγεται περίεργο, το ξέρω. Μας πήρε πάρα πολλά χρόνια να εξηγήσουμε στον κόσμο ότι δεν είμαστε η μπάντα, η οποία λατρεύει τον «ροκ εν ρολ» τρόπο ζωής, ό,τι και να σημαίνει αυτό. Δεν είμαστε η μπάντα, η οποία προσπαθεί να κυνηγήσει μια εμπορική καριέρα, άλλο αν αυτό, λίγο έως πολύ έχει συμβεί. Ουσιαστικά, λειτουργούμε ως ένα σύνολο ανθρώπων το οποίο νιώθει ένα βάρος μέσα του και μέσω της Τέχνης, της μουσικής και των στίχων το βγάζει έξω. Θεραπεύει την ψυχή του».
-Οκ.
- Περίμενες άλλη απάντηση;
Ερ. Λίγο. Θέλω λίγη «ιστορία», πως ξεκινήσατε και που έχετε καταλήξει;
Ε.Κ.:«Ωραία, τα πρακτικά της υπόθεσης λοιπόν. Ξεκινήσαμε τέλη ‘91 με ένα ντέμο τότε, και, δύο μήνες μετά, βρέθηκα στην ευτυχή θέση να λάβω μία πρόταση από μία νεοσύστατη γαλλική εταιρεία, με έδρα το Παρίσι τότε. Όπως καταλαβαίνεις, εκείνα τα χρόνια, τα σύνορα της χώρας δεν ήταν ανοιχτά όπως τώρα. Η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης ήταν στα σκαριά αλλά δεν είχε υλοποιηθεί και ως εκ τούτου υπήρχε ένα δέος, ιδίως στους νεολαίους για το τι εστί διεθνής δισκογραφία. Το καλό ήταν ότι πήραμε πολύ σοβαρά το ζήτημα αυτό. Δουλέψαμε σκληρά και η πρώτη μας κυκλοφορία το 1992, το «Parade to Centuries»κυκλοφόρησε θυμάμαι, σε κασέτα, βινύλιο και CD. Δανείστηκα ένα CD-Player φορητό για να το ακούσω. Δεν υπήρχαν αυτά τα πράγματα εδώ πέρα. Δεν ήταν τόσο εύκολο να τα βρεις. Και εκτιμήθηκε η προσπάθεια της ελληνικής μπάντας. Γιατί ήταν γεγονός ότι ερχόμασταν από μία χώρα η οποία δεν είχε λόγο, δεν είχε βήμα στη διεθνή σκηνή τόσο καιρό. Όπως καταλαβαίνεις, δημιούργησε μια περιέργεια, μία περιέργεια που μπορούσε κάλλιστα να γυρίσει σε απόρριψη. Σ'εμάς λόγω της σκληρής δουλείας ήταν θετικότατη και ως εκ τούτου ακολούθησαν πολύ γρήγορα και άλλα ελληνικά σχήματα σε γαλλικές εταιρείες και στην συνέχεια σε γερμανικές και ούτω κάθ'εξής. Άνοιξε η πόρτα δηλαδή, η κερκόπορτα.
Στην συνέχεια κυκλοφορήσαμε με την ίδια εταιρεία, άλλα τέσσερα άλμπουμ, αν θυμάμαι καλά. Το σύνολο μέχρι στιγμής για να το πάμε κατευθείαν στο σήμερα είναι εννέα άλμπουμς για την μπάντα. Εκ των οποίων τα δύο τελευταία, το «Astron Black and the Thirty Tyrants»και το «Cassiopeia»είναι στη θρυλική πλέον, «MetalBlade Records»: Την εταιρεία η οποία ανέδειξε τους Slayer, τους Metallica και πολλά άλλα ονόματα. Αμερικάνικη εταιρεία. Ξεκίνησε η συνεργασία μας μαζί τους το 2010, μετά από μία παύση τεσσάρων χρόνων σαν μπάντα. Η αλήθεια είναι ότι λόγω του πολύ «φθηνού» χρήματος που έπεσε γενικότερα στις δυτικές κοινωνίες, υποκουλτούρες που συνήθως δρουν στην σκιά της επικρατούσας τάσης (mainstream), όπως και το «Metal», ξαφνικά μπολιαστήκανε με αυτό το «αγοράζω τα πάντα». Έγινε ένα εμπορικό παζάρι όλη η σκηνή (σ.σ: «Metal» μουσική σκηνή), το οποίο εμένα με κούρασε, δεν είχα κάτι να πω, δεν έβρισκα τα πατήματα μου εκεί πέρα μέσα. Δεν διέλυσα την μπάντα, απλά έπαυσα κάθε δραστηριότητα. Κάποια στιγμή, ήταν περί το τέλος του 2009, που ένιωσα την ανάγκη να εκφραστώ πάλι καλλιτεχνικά και είχα πάλι την ευκαιρία να το κάνω μέσα από την επίσημη δισκογραφία και με μία μεγάλη εταιρεία, αυτήν την «Metal Blade Records». Τρία χρόνια μετά, «Cassiopeia» και συνεχίζουμε».
Ερ. Το διάστημα μεταξύ του «Lyssa: Rural Gods and Astonishing Punishments" και του "Astron Black and the Thirty Tyrants» ήσασταν ανενεργοί από επιλογή; Δεν είχατε κάτι νέο να πείτε; Δε νιώθαμε...
Ε.Κ.:«Το «Lyssa»είχε ένα πολύ δυνατό «lineup». Ήταν στα τύμπανα, θυμάμαι, ο Γιώργος Κόλλιας, ο οποίος τώρα παίζει στους «Nile». Ένας από τους καλύτερους ντράμερ σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Μπάμπης ο Κατσιώνης, ο οποίος παίζει στην μπάντα του Κώστα Καραμητρούδη, ή αλλιώς Gus Gπου παίζει με τον Ozzy τέλος πάντων. Και του Γιώργου Μπόκουπου έχει παίξει με τους «Rotting Christ», μέχρι πρόσφατα νομίζω. Παρ'όλα αυτά, για τους λόγους που προανέφερα, δεν το συνέχισα γιατί αντιμετώπιζα την μουσική βιομηχανία από μία άλλη οπτική γωνία. Είχα κάνει νεαρότερος τις περιοδείες μου, είχα τιθασεύσει τα πάθη μου, είχα ικανοποιήσει την ματαιοδοξία μου, και λέω ότι εγώ δεν θεωρώ ότι πρέπει να κάνω την μπάντα ένα κινούμενο τσίρκο, που θα πηγαίνει να παίζει οπουδήποτε, έναντι κάποιου τιμήματος, στα πλαίσια της προώθησης της εκάστοτε νέας κυκλοφορίας. Τα άλλα παιδιά δεν είχαν τότε παρόμοιες εμπειρίες. Ήθελαν να τις αποκτήσουν, οπότε σε πολύ φιλικό επίπεδο σβήσαμε την μηχανή και ο καθένας τράβηξε τον δρόμο του. Πολύ φιλικά, πολύ όμορφα και με μεγάλη ικανοποίηση που σταμάτησε κάτι τότε, που κατ εμέ δεν είχε και ουσία υπάρξεως. Ήταν τέσσερα χρόνια, πέντε χρόνια, πόσο ήταν;»
- Από το 2006 έως το 2010, έχω το «σκονάκι» μου.
-Τέσσερα χρόνια ησυχίας, 1300-1400 μέρες περίπου.
Ερ. Οπότε βρήκατε την ηρεμία σας, γεμίσατε μπαταρίες...
Ε.Κ.: «Ακριβώς. Είναι κάτι πολύ φυσιολογικό. Οι αγρότες το λένε αγρανάπαυση. Δηλαδή, πρέπει να κάνεις τον κύκλο σου. Αυτό το πράγμα που υπαγορεύει η μουσική βιομηχανία, το να βρίσκεσαι μονίμως κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας, να κυνηγάς την επιτυχία με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να κυκλοφορείς δίσκο μετά τον επόμενο και στο καπάκι και άλλον, να είσαι συνεχώς στο πόδι, ουσιαστικά σκοτώνει την δημιουργικότητα και την καλλιτεχνική φύση. Δηλαδή γίνεται ένα ψυχρό επάγγελμα, διασκεδαστής. Δεκτό, αλλά δεν το ήθελα εγώ. Δεν κατηγορώ κάποιον προς θεού. Μη φανεί ότι παίρνω θέση απέναντι στα πράγματα».
Ερ. Διαβάζοντας τους στίχους της τελευταίας σας δουλειάς, από τον δίσκο «Cassiopeia», έχω την εντύπωση ότι εξιστορείτε πολλές μικρές ιστορίες. Και συγκεκριμένα «κόλλησα» στο τραγούδι «The Nightwatch». Εκφράζει συγκεκριμένες, να το πω απόψεις;
Ε.Κ.:«Όχι. Καμία πολιτική άποψη. Δεν θέλω εγώ να εκφράσω μέσω της μουσικής, το θεωρώ κάπως ύπουλο κάτι τέτοιο. Δεν θέλω να γίνει η μουσική Δούρειος Ίππος. Και ιδίως στις νεαρές ηλικίες, οι οποίες δεν έχουν ακόμα ολοκληρωμένη άποψη περί των πραγμάτων που συμβαίνουν εκεί έξω. Το συγκεκριμένο (σ.σ: το τραγούδι «Nightfall») είναι βασισμένο σε έναν πίνακα του Ρεμπράντ, που εκτίθεται σε ένα μουσείο στο Άμστερνταμ. Μου «κόλλησε» όταν το είδα, ασχολήθηκα λίγο με τον πίνακα αυτόν, με την ιστορία του, με το πώς έγινε και τα λοιπά. Και εκεί που κατέληξα είναι στο γεγονός ότι κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε και εμείς ότι ο πολιτισμός δεν γεννιέται από την φύση. Τον πολιτισμό τον γεννάμε εμείς και είναι κάτι το οποίο είναι τεχνητό. Και με τεχνητά μέσα πρέπει να τον προάγουμε από την μία πλευρά και να τον προστατεύουμε από την άλλη. Οποιαδήποτε προσπάθεια προστασίας μίας πολιτισμικής κοιτίδας θέτει το ερώτημα αν είναι σωστό να το περικλείσεις αυτό μέσα σε κάποια πλαίσια και τι είδους θα είναι αυτά τα πλαίσια. Άμα το πεις αστυνόμευση αμέσως δημιουργείς κάποιες υπόνοιες, ότι μπορεί να παίρνεις πολιτική θέση. Ακραία. Όχι. Αλλά η ουσία είναι ίδια ακριβώς. Για παράδειγμα: Το παιδί σου αύριο μεθαύριο που θα κάνεις, και του πεις μη κάνεις αυτή την «κίνηση», ευγενικά και ωραία, εκείνη την στιγμή τι το κάνεις; Το προστατεύεις ή το αστυνομεύεις; Είναι λεπτές οι ισορροπίες. Δεν θέλουμε να περάσουμε κάποιο πολιτικό μήνυμα. Επανέρχομαι σε αυτό γιατί είναι και χαλεποί οι καιροί. Και ο κόσμος έχει την τάση να παρεξηγεί θέσεις και λόγο. Ας μείνουμε ότι το κομμάτι αυτό εμπνεύστηκε από τον συγκεκριμένο πίνακα του Ρέμπραντ».
Ερ. Πού έγιναν οι ηχογραφήσεις του τελευταίου άλμπουμ; Νομίζω ότι γυρίσατε λίγο όλον τον κόσμο.
Ε.Κ.: «Όχι όλοι μαζί. Πλέον η τεχνολογία έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που δεν χρειάζεται η παρουσία της μπάντας σε έναν χώρο την ίδια στιγμή, ώστε να δημιουργήσεις ένα άλμπουμ, να το ηχογραφήσεις. Εμείς προτιμήσαμε ο καθένας τούτη την φορά, να διαλέξει το στούντιο και τον μηχανικό ήχο, να το πω έτσι, της προτίμησής του. Έτσι ο Έβαν (Evan Hensley - κιθάρα), που είναι από το Τεννεσί της Αμερικής και μένει εκεί πέρα, πήγε στο στούντιο της προτίμησης του. Ο Γιοργκ (Jorg Uken - τύμπανα) ηχογράφησε τα τύμπανα και έκανε στην συνέχεια την μίξη και το μάστερ στο δικό του στούντιο στην Γερμανία. Και εμείς χρησιμοποιήσαμε δύο στούντιο εδώ στην Ελλάδα για να γράψουμε πλήκτρα, φωνές και ούτω καθ'εξής. Το τελικό στάδιο πέρασε από το SoundLodge, στην Γερμανία, λίγο έξω από την Βρέμη. Πιστεύω ότι είναι ένας νέος δρόμος, να μην το πω μόδα ηχογραφήσεων, το κάνουν και άλλες μπάντες αυτό και πιστεύω ότι λειτουργεί. Το να έχεις την άνεση να κάτσεις να ηχογραφήσεις την ώρα που θέλεις, την μέρα που θέλεις με τον άνθρωπο που σε εμπνέει, στον χώρο που πιστεύεις ότι θα αποδώσεις καλύτερα, είναι ευλογία. Γιατί να τραβηχτείς σε ένα συγκεκριμένο χώρο για τρεις εβδομάδες με σκοπό να παράγεις κάτι το οποίο έχεις δουλέψει; Γιατί εδώ μπορεί να υπάρχει ο αντίλογος ότι: Ναι αλλά όταν η μπάντα γράφει τα κομμάτια μαζί δεν πρέπει να είναι σε ένα χώρο και να παίζει; Εμείς δεν λειτουργούμε έτσι. Τα κομμάτια γράφονται μουσικά από εμένα, στον συγκεκριμένο δίσκο και τον Έβανς. Και στιχουργικά από εμένα. Οπότε αφού το ετοιμάσουμε όλο, μετά μπαίνουν και οι υπόλοιποι σιγά-σιγά, και παίρνουν τους ρόλους τους σ'αυτήν την μικρή ορχήστρα».
- Οπότε βοηθάει και η τεχνολογία.
- Η τεχνολογία, ναι. Στο μέγιστο.
Ερ. Οι στίχοι πάλι, στην τελευταία σας δουλειά, φλερτάρουν με την ποίηση, κατά την ταπεινή μου άποψη. Από πού προέρχεται, αν μου επιτρέπεις, αυτός ο μικρός εσωτερικός φόβος; Θυμίζει μια μάχη όπου εσύ εκφράζεις τις ανησυχίες σου μέσα από το τραγούδι σου. Το κοινό αγκαλιάζει αυτήν την προσπάθειά σας;
Ε.Κ.: «Δυστυχώς, ο ακραίος ήχος, το «μέταλ» δηλαδή κυρίως, στιχουργικά δεν έχει την εκτίμηση που θα του αναλογούσε. Δυστυχώς. Υπάρχει κόσμος βέβαια, ο οποίος βουτάει μέσα στις λέξεις, βγάζει τα δικά του νοήματα. Ποτέ μα ποτέ δεν προσπάθησα να οδηγήσω προς συμπεράσματα. Ουσιαστικά είναι αυτό που είπα στην αρχή, βουτάς βαθιά και ψάχνεις να βρεις τους κρυμμένους δαίμονες της ψυχής σου. Και τους βγάζεις έξω στο φως και τους σκοτώνεις. Αυτό κάνεις. Είναι ολίγον ποιητικό, είναι άγριο κάποιες φορές αλλά έτσι λειτουργεί ως ένας τρόπος αυτό-ίασης για την ψυχή σου. Είναι καθαρά προσωπική υπόθεση θα έλεγα».
Ερ. Την έχεις ξανακούσει αυτήν την ερώτηση. Ποιους θα ξεχώριζες ως επιρροές σου;
Ε.Κ.: «Ως επιρροές; Προσωπικά ακούω όλα τα είδη μουσικής. Όλα γιατί η μουσική είναι δονήσεις. Από εκεί και πέρα ως επιρροές, και αυτές χωρίζονται σε δύο μέρη. Συνειδητά και υποσυνείδητα. Υποσυνείδητα όπως καταλαβαίνεις, είμαστε μέρος αυτής της ελληνικής πραγματικότητας, οπότε ότι ακούμε και ακούγαμε μικροί, ότι άκουγαν οι γονείς μας, μας έχει μείνει μέσα, και καλά και άσχημα. Ενώ προσωπικές επιλογές ήταν καθαρά από τον χώρο της «ροκ» και της «μέταλ» μουσικής. Πληθώρα συγκροτημάτων. Δεν ήμουν ποτέ από τους ανθρώπους που ακολουθούσαν ένα συγκρότημα και χειροκροτούσαν ό,τι και να κυκλοφορούσε. Κολλούσα με δίσκους, με άλμπουμ. Οπότε είναι τόσα πολλά που πραγματικά πιστεύω θέλουμε πολύ χρόνο για να τα καταθέσω όλα. Αλλά ναι, τα περισσότερα είναι «ροκ» και «μέταλ».
Ερ. Αν μπορούσες να πραγματοποιήσεις μια ευχή. Με ποιους θα ήθελες να βρεθείς στην ίδια σκηνή; Από οποιοδήποτε είδος.
Ε.Κ.: «Τώρα αν πω με τους Pink Floydθα ακουστεί πολύ ακραίο ε;»
- Όχι. Δική σου επιλογή είναι.
Ε.Κ.: «Θα το πω. Δεν είναι απωθημένο. Μην μας κατηγορήσει κάποιος και πει, εντάξει οι άνθρωποι είναι τρελοί. Αλλά το φέρνω ως παράδειγμα για να δείξω ότι τρέφω μεγάλο σεβασμό στα μεγαθήρια του παρελθόντος. Ξέρεις υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις. Ο κόσμος τείνει να καταλήγει γρήγορα σε συμπεράσματα. Βλέπεις μεγάλες μπάντες και καλλιτέχνες του παρελθόντος που επαναδραστηριοποιούνται και κατευθείαν ο κόσμος λέει: «Α! το κάνουν γιατί δεν έχουν χρήματα. Το κάνουν γιατί τους λείπει η δημοσιότητα». Πάντα το μυαλό πηγαίνει στο κακό. Το ότι αυτός ο άνθρωπος είναι χτισμένος για να παράγει μουσική και ότι κάποια στιγμή του την στέρησαν κάποιες καταστάσεις και πάλεψε σε ένα δικό του πεδίο μάχης, νίκησε και τώρα επανέρχεται, δε το λέει κανείς».
Ερ. Αυτό έχει μια δόση αλήθειας και για 'σας;
Ε.Κ.: «Ε, βέβαια. Καθαρά. Αν παρακολουθήσεις την ιστορία της μπάντας και την δισκογραφία θα το δεις και αυτό. Έχει πολλές εναλλαγές. Εγώ βλέπω την δισκογραφία της μπάντας κάτι σαν τα οικογενειακά φωτογραφικά άλμπουμ. Το βλέπεις πού ξεκινάει, πού συνεχίζει, με τα λάθη μέσα. Το λάθος είναι βασικός παράγων, βασική παράμετρος της δημιουργίας. Το λάθος και η προσπάθεια να το ξεπεράσεις. Μεγάλη υπόθεση. Εκεί είναι που χαρακτηρίζεσαι ουσιαστικά. Γιατί αν ήμασταν όλοι τέλειοι σε αυτό που κάνουμε, ε θα ήμασταν ίδιοι. Ρομποτάκια. Οπότε ο καθένας προσπαθεί να εκφράσει κάτι, με τον τρόπο που ξέρει και μπορεί. Και ως εκ τούτου, παλεύοντας με τα λάθη του, δημιουργεί στο τέλος κάτι τον οποίο τον χαρακτηρίζει. Σε άλλους αρέσει, σε άλλους όχι».
Ερ. Πάνω σε αυτό. Υπάρχουν αρκετές αλλαγές στον ήχο σας από τον προηγούμενο άλμπουμ σας. Εννοώντας περισσότερα θέματα κιθάρας, επίσης να μου επιτρέπεις ήταν χαμένα στο σκοτάδι. Τι σας έκανε να αλλάξετε σε αυτό το κομμάτι, στον ήχο;
Ε.Κ.: «Ακολουθούμε αυτό που ζητάει το κάθε κομμάτι. Ενώ η μουσική βιομηχανία έχει σαν νόμο να δώσει στον κόσμο αυτό που θέλει να ακούσει ο κόσμος. Δηλαδή έχει κάνει τις περισσότερες μπάντες «Jukebox». Όπου κατά παραγγελία πάει ο εκάστοτε «θαυμαστής» και με το αντίτιμο του διαλέγει τι θέλει να ακούσει και το ακούει. Γι'αυτό υπάρχουν και τόσοι παραγωγοί, που βάζουν την δημιουργικότητα σε συγκεκριμένα κανάλια και τα λοιπά. Εμείς πάμε ανάποδα. Τι θέλει το κομμάτι; Αυτό θα δώσουμε. Τα συγκεκριμένα κομμάτια προφανώς ζητούσαν περισσότερα κιθαριστικά μέρη. Ζητούσαν περισσότερα πλήκτρα και ουκ το κάθε εξής. Και έτσι απλά κατέληξε. Χωρίς κάποια φιλοσοφία πέρα από αυτής της αρχικής. Πέρα από αυτό το «πώλησης». «Policy of truth». Καλό. Depeche Mode. Αυτό και μόνο. Τίποτα άλλο».
Ερ. Έμπνευση; Καθημερινότητα, η ζωή...
Ε.Κ.: «Καθημερινότητα και μόνο. Συμβαίνουν τόσα πολλά εκεί έξω που το να πεις ότι δεν σε επηρεάζουν, θα ήταν μεγάλο ψέμα και σε εμάς δεν ισχύει. Δηλαδή, είναι το άλφα και το ωμέγα από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα να ασχολούμαι με την μουσική. Απλά προσέχω πάντα να μην καταλήγει ο ακροατής σε λανθασμένα συμπεράσματα. Και συνήθως καταλήγει όταν προσπαθεί αυτός που γράφει τους στίχους, να του πει τι να κάνει στην ζωή του. Γι'αυτό είμαι κάθετος και απόλυτος με συγκροτήματα τα οποία είναι πολιτικοποιημένα. Δεν το δέχομαι. Από μικρός δεν το δεχόμουν αυτό. Να έρθει ο Χ, Ψ, Γερμανός, Αμερικάνος, Άγγλος, Γάλλος, ο οποιοσδήποτε Έλληνας και να μου πει, κάνε αυτό, κάνε εκείνο. Σε κοροϊδεύει αυτός. Όρμα. Διεκδίκησε! Αυτά τα ξέρω. Αυτός είναι ο ρόλος του πολιτισμένου ανθρώπου μέσα σε ένα πλαίσιο αξιών μέσα στο οποίο γεννιέται και μεγαλώνει. Δε περίμενες να στο πει αυτό ο καλλιτέχνης. Οπότε επανέρχομαι στην ερώτηση: η πραγματικότητα. Αστείρευτη πηγή έμπνευσης».
Ερ. Μιας και είμαστε στην πραγματικότητα και στην καθημερινότητα. Ένα σχόλιο ή άποψη για την καθημερινότητα που ζούμε στην χώρα μας.
Ε.Κ.: «Είναι πάρα πολύ δύσκολη. Σαφώς δεν θεωρώ ότι είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση. Είναι κάτι που επαναλαμβάνω σε πολλές συζητήσεις και θα το πω και τώρα. Ό,τι πολέμους ζήσανε οι παππούδες μας. Και συγκεκριμένα ο δικός μου, πέντε. Δύο Βαλκανικούς, δύο παγκόσμιους και έναν εμφύλιο. Τώρα ζούμε μία διόρθωση μιας κατάστασης η οποία ήταν στα πλαίσια ενός πειράματος. Και το πείραμα είναι συγκεκριμένο. Έχει να κάνει με παροχές οικονομικές, σε όλον τον δυτικό κόσμο, προς την μεσαία τάξη. Αν το ψάξεις ιστορικά, ποτέ ξανά στο παρελθόν, ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεν δόθηκαν τόσες ευκαιρίες στην μεσαία τάξη. Δυστυχώς όπως όλα τα πειράματα, έχουν τα αδύναμα σημεία τους και εκεί αρχίζουν οι συγκρούσεις και δοκιμάζονται. Ζούμε μία τέτοια κατάσταση τώρα. Θέλω να το βλέπω θετικά το ζήτημα. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα την ξεπεράσουμε. Πρέπει να γυρίσουμε στις πραγματικές αξίες της ζωής. Γιατί κακά τα ψέματα ζούσαμε, δεν μιλάω για την Ελλάδα μόνο, μιλάω γενικά για τις δυτικές κοινωνίες, ένα τρελό πάρτι. Όπου αγόραζες τα πάντα. Αγόραζες την ευτυχία. Σου είπα πριν γα τις υποκουλτούρες και το μέταλ: Ξαφνικά βρέθηκαν συγκροτήματα που αγόραζαν τον ήχο. Όταν ξεκινούσαμε εμείς, πριν από δύο δεκαετίες και, ακριβώς επειδή δεν ήμασταν κομμάτι της Ευρώπης τότε (σ.σ: Ενωμένης Ευρώπης), και δεν υπήρχαν τα δάνεια και αυτά τα πράγματα βέβαια, έπαιζες με υποδεέστερα όργανα και έπρεπε μέσω αυτής της κατάστασης να σκαρφιστείς πατέντες για να καταφέρεις να βγάλεις κάτι που ακουγόταν καλό. Και αυτό ήταν τελικά που εκτίμησαν οι Γάλλοι όταν μας υπόγραψαν και εκτίμησαν και σε άλλα ελληνικά συγκροτήματα και ξεκίνησε η «σκηνή». Αυτό το πράγμα ξαφνικά εξαφανίστηκε. Γιατί ήρθε η νέα γενιά μέσα και πήγαινε και αγόραζε τον ήχο της. Έλεγε ο αγαπημένος μου μουσικός είναι ο Αίαντας που παίζει στην τάδε μπάντα. Τι παίζει ο Αίαντας; Παίζει με αυτήν την κιθάρα, με αυτόν τον ενισχυτή, αυτές τις χορδές. Ωραία, να τα πάρουμε. Καταλαβαίνεις; Δηλαδή ήρθε ξαφνικά η εύκολη λύση στα πάντα. Δεν κατηγορώ κανέναν αλλά δεν υπήρχε η παιδεία της διαχείρισης. Αν βάλεις ένα παιδάκι μέσα σε ένα λούνα παρκ και του πεις μπες όπου θες, θα μπει μέχρι να τα σιχαθεί όλα! Η τεχνολογία που είπες πριν, δεν βοηθάει μόνο στο να φέρνει απομακρυσμένες κουλτούρες κοντά ή να βοηθάει μπάντες όπως η δική μας που είναι κατά κάποιον τρόπο, «International» (διεθνή), να το πω έτσι; Κάνει και κάτι άλλο. Σου δίνει την ευκαιρία να ασχοληθείς με την ιστορία του ανθρώπινου είδους. Να δεις πολλά πράγματα στο παρελθόν. Τα οποία έχουν να κάνουν με πράγματα που ζούμε σήμερα, και να δεις κυρίως τις λανθασμένες λύσεις που πρότειναν πολλοί. Που ενώ τότε φαινόντουσαν σοφές, στην συνέχεια οδήγησαν στην απόλυτη καταστροφή. Είναι πάρα πολλά αυτά τα ζητήματα. Και ενώ κάποτε υπήρχε η δικαιολογία δεν έχω το χρόνο ή η βιβλιοθήκη της γειτονιάς μου ή του πανεπιστημίου μου δεν τα έχει. Τώρα δεν υπάρχει. Υπάρχει το διαδίκτυο. Μπαίνεις μέσα, ψάχνεις, θέλει χρόνο και όρεξη και βρίσκεις πράγματα που είναι πραγματικά, τρομερά. Δεν μιλάω μονάχα για θέματα μυθολογίας, όπως είναι ο μύθος της Κασσιόπης και τις αλαζονείας της. Το οποίο ταιριάζει γάντι στην σημερινή κατάσταση, Παγκοσμίως. Αλλά μιλάω και για πράγματα πραγματικά. Για παράδειγμα υπάρχει ένα κομμάτι, το «Akhenaton», το οποίο μιλάει για έναν Φαραώ, ο οποίος πολλές χιλιάδες χρόνια πριν την έλευση του Χριστιανισμού, είχε προτείνει και είχε κάνει πράξη, τον μονοθεϊσμό. Αυτό τι δείχνει; Δείχνει ότι το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης, δηλαδή να το πω απλά, αυτά τα 80, 90 χρόνια που ζει ο καθένας μας είναι ένα τίποτα μπροστά στην αιωνιότητα. Υπάρχουν ζητήματα που τρέχουν. Άρα θα πρέπει σιγά σιγά όλοι μας να πιέσουμε το εγώ μας. Να χαλαρώσουμε, να γυρίσουμε πίσω στις φιλοσοφίες και στις αγνές σκέψεις, που σε αυτήν την γωνιά του τόπου έχουν ειπωθεί στο παρελθόν εύστοχα και να δούμε την πραγματική ουσία της ζωής. Και η πραγματική ουσία της ζωής είναι ότι εμείς ως άνθρωποι είμαστε ένα τίποτα μπροστά στα φαινόμενα της φύσης. Άλλοι τα ονομάζουν φύση, άλλοι θεό, άλλοι θεούς, οτιδήποτε. Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε ψηλότεροι από τους διπλανούς μας. Ούτε γνωρίζει ο καθένας την λύση στα προβλήματα. Βέβαια άμα καταφέρουμε και φτάσουμε σε αυτό το σημείο, θα είναι σα να ζούμε σε παράδεισο. Είναι Ουτοπία. Αλλά και μόνο ότι το ξέρεις και μόνο ότι αντιλαμβάνεσαι πως σαν οργανισμός δεν είσαι τέλειος, συγχωρείς τις ατέλειες του διπλανού σου».
Ερ. Οπότε στην ουσία συνεργασία, κοινωνικοποίηση...
Ε.Κ.:«Ακριβώς. Συγχωρείς τις ατέλειες του διπλανού σου. Δηλαδή δεν πάει το μυαλό σου στο πονηρό. Λες ο Αίαντας έκανε αυτό και τελικά έκανε εκείνο. Δε ξεκινάς και λες μετά με κορόιδεψε και βγάζεις μίσος και φορτώνεις. Προσπαθείς να πάρεις και άλλους μαζί σου για να επιτεθείς στον Αίαντα. Πας με την λογική ότι ο Αίαντας είναι ένας ατελής άνθρωπος όπως είμαι και εγώ και όλοι. Άρα λογικό είναι να πέσει έξω στην εκτίμηση του. Δεν υπάρχει μονίμως ο δόλος πίσω στο μυαλό μας. Ιδίως εμείς εδώ στην Ελλάδα, επειδή έχουμε υποφέρει και πολλά χρόνια Οθωμανικής καταπίεσης, έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι κάπου κάποιος, θέλει το κακό μας. Αυτό είναι πολύ άσχημο. Σου τρώει τα σωθικά».
Ερ. Επιστροφή στην μουσική. Το επόμενο «Live» σας πότε είναι;
Ε.Κ.: «Δεν γνωρίζω. Έτσι απλά».
Ερ. Πού θα ήθελες να είναι; Υπάρχουν χώροι που θα ήθελες να ξαναπαίξεις; Ή που δεν έχεις παίξει και θα ήθελες να κάνεις ...
Ε.Κ.:«Όχι. Όχι. Για μένα η ομορφιά της συγκεκριμένης τέχνης τελειώνει την στιγμή που ο τελευταίος θα κλείσει την πόρτα του στούντιο ηχογραφήσεων. Γιατί εκεί ακριβώς τελειώνει η αποστολή που εγώ έχω θέσει στον εαυτό μου. Αυτό που είπα πριν. Ουσιαστικά να φέρω στο φως πράγματα τα οποία με τυραννάνε. Και να τα διαλύσω. Να τα εξοντώσω. Να απολαύσω μετά την ηρεμία, την ψυχική ηρεμία. Από εκεί και πέρα οι συναυλίες είναι ένα κομμάτι το οποίο είτε γίνεται για πλάκα, αυτό που λέμε ροκ εν ρολ ας πούμε, το οποίο δεν με εκφράζει εμένα, ή για λόγους διαφήμισης και προώθησης. Το οποίο δεν νομίζω ότι έχει κάτι να κάνει με την καλλιτεχνία. Η προώθηση είναι καθαρά εμπορικό κομμάτι που έχει να κάνει με το προϊόν που παράγει αυτή η ομάδα που λέγεται μουσικό συγκρότημα και το υποστηρίζει μια εταιρεία κτλ. Επαναλαμβάνω και πάλι. Δεν παίρνω αρνητική θέση απέναντι σε αυτές τις βιομηχανίες. Του θεάματος, της διασκέδασης. Απλά είναι η δική μου άποψη. Την οποία έχω κρατήσει έτσι εδώ και 22 χρόνια. Αυτό είναι μια μικρή νίκη. Με κάθε ευκαιρία την πανηγυρίζω λίγο».
Ερ. Ένα βήμα κάθε μέρα;
Ε.Κ.:«Ένα βηματάκι κάθε μέρα γιατί όπως είπαμε, είμαστε μικροί μπροστά στην αιωνιότητα. Οπότε το βηματάκι είναι ένα τίποτα».
Ερ. Ερώτηση «μεταλά». Μετά από παρουσία 20 χρόνων στα «μέταλ» δρώμενα πώς καταφέρνετε να δημιουργείτε μουσική με ενδιαφέρον; Ναι η έμπνευση από την καθημερινότητα, ναι τα δικά μας συναισθήματα, αλλά έχω έναν υπέροχο κατάλογο δισκογραφίας, ας αρχίσουμε από το 1992, Parade to Centuries, Macabre Synsets, Athenian Echoes, Lesbian Show, - το οποίο είναι από αυτά που ξεχωρίζω, Diva Futura...
E.K.«To «Lesbian Show»γιατί το ξεχωρίζεις; Για τον τίτλο;»
- Όχι.
Ε.Κ.: «Α! Γιατί ο τίτλος είχε δημιουργήσει πολλές παρερμηνείες τότε. Βέβαια, επιτηδευμένα από την δική μου πλευρά. Διατί ήθελα να δείξω αφενός, ότι όλοι οι άνθρωποι, μηδενός εξαιρεμένου, δημιουργούμε στερεότυπα στο μυαλό μας. Παρόλο που τα στερεότυπα αυτά πολλές φορές είναι αντιδιαμετρικά αντίθετα με την πραγματικότητα. Θυμάμαι έλεγαν «Lesbian Show», α! Ρώταγα τι σας έρχεται στο μυαλό και απάνταγαν, γυναίκες, γυναίκες. Μα λέω είναι φοβερό. Γιατί σας έρχεται στο μυαλό κάτι πολύ όμορφο το οποίο όμως στην πραγματικότητα απαρνείται την αντρική φύση που έχετε. Οπότε λέω, λειτουργείτε λοιπόν λάθος. Ένα αυτό και δεύτερο νόμιζαν ότι όντως το κομμάτι μιλούσε για λεσβιακούς έρωτες. Ενώ ουσιαστικά αυτό που εγώ είχα κάνει ήταν να πιάσω τον βασικό χαρακτήρα των στίχων και να προσωποποιήσω την ζωή του, γένους θηλυκού, και την μοίρα του, επίσης γένους θηλυκού και να τις βάλω να τα βρουν ας το πούνε μαζί και να εγκαταλείψουν τον ήρωα μας. Παιχνιδίσματα. Διασκέδαζα τις εντυπώσεις. Αλλά μετά από όλα αυτά, πρέπει να είναι δεκαπέντε χρόνια, δεκαέξι από τότε, το 1997, ακόμα υπάρχει κόσμος που νομίζει ότι το κομμάτι και ο δίσκος έχει να κάνει με σεξουαλικά θέματα».
-Όχι, είχα ακούσει στο «I am Jesus» ότι το γυρίσατε και εσείς. Θυμάμαι από φίλο εκείνη την χρονιά, α! έγιναν και αυτοί σατανιστές.
- Τι γίναμε;
- Ακριβώς. Τον ρωτάω, τον έχεις ακούσει τον δίσκο; Όχι, αλλά ο τίτλος.
- Ο τίτλος δεν είναι... Να έβγαινε ένας ορθόδοξος και να έλεγε οι άνθρωποι αυτοί είναι, πως τα λένε; Christian Metal; Πώς τα λένε;
-Ναι
Ε.Κ.: «Οι Αμερικάνοι είχαν σκαρφιστεί ένα τέτοιο εμπορικό όρο. Λοιπόν, θα το καταλάβαινα γιατί θα ήταν μια τυφλή ερμηνεία του τίτλου. Αλλά, το ακριβώς αντίθετο, πάει πολύ μακριά η σκέψη. Δεν ξέρω τι συνειρμούς έκανε ο φίλος σου. Θα ήταν ενδιαφέρον να τους ακούσω. Αλλά όχι. Όπως είπα και πριν βασιζόμαστε σε αλληγορικά μηνύματα, μεταφορικά. Ουσιαστικά δεν βάζουμε ταμπέλες, δεν βάζουμε κατευθυντήριες γραμμές. Το ίδιο ισχύει και γι'αυτόν τον τίτλο. Απλά μεταφορικά, σημαίνει, ήταν μια περίοδος της ζωής μου που ήμουν σε μια άγρια εσωτερική αναζήτηση και ένιωσα ότι αυτός ο κύκλος καλύπτει και τους στίχους που είχα γράψει για το άλμπουμ, αλλά και την περίοδο της μπάντας εκείνης. Τέλος πάντων. Πολύ ενδιαφέρον αυτό που είπε ο φίλος σου. Θα ήθελα να μου το αναλύσει».
Ερ. 2005 πριν το μεγάλο διάλειμμα, το Lyssa, και μετά γυρίζουμε στο Aston Black. Το οποίο με το «Cassiopeia» έχουν μεγάλες διαφορές. Η αλλαγή πως ήρθε;
Ε.Κ.:«Φυσιολογικά. Όπως είπα και πριν, ακολουθούμε τις ανάγκες των κομματιών. Χτίζουμε εκεί πέρα πάνω. Στιχουργικά κινούνται στα ίδια πλαίσια. Το «Astron Black and the Thirty Tyrants» είναι ουσιαστικά οι 30 τύραννοι που είχαν εγκαθιδρύσει οι Σπαρτιάτες στην Αθήνα μετά την ήττα της. Και το «Astron Black» έχει να κάνει με το δίπολο της ανθρώπινης φύσης. Είναι Astron, το αστέρι, που εκπέμπει φως. Μεταφορικά πάντα, γιατί το φως εκπέμπεται από τον ήλιο, και αντανακλά στα αστέρια. Και το μαύρο. Μπορείς να βάλεις αρσενικό, θηλυκό. Ήταν μια «persona» φανταστική για να καταγράψω την πορεία του ανθρώπινου είδους μέσα στους αιώνες και όλα αυτά που μας ταλανίζουν και ακόμα ψάχνουμε να βρούμε λύσεις. Και ταυτόχρονα το συμπέρασμα, ότι αφού ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να βρούμε λύσεις και τα πράγματα παραμένουν ίδια για χιλιάδες χρόνια, είναι ότι είμαστε πάρα πολύ μικροί. Εντάξει. Γιατί ανίκανοι δεν είμαστε. Είμαστε πάρα πολύ μικροί. Μικροί ως οντότητες. Το «Cassiopeia» στιχουργικά κινείται γύρω από τον μύθο της Κασσιόπης, της βασίλισσας, η οποία θεώρησε κάποια στιγμή ότι η ομορφιά αυτής και της κόρης της, Ανδρομέδας, είναι ίση ή μεγαλύτερη από των νυμφών Νηρηίδων, εξοργίζοντας τον Ποσειδώνα. Ο οποίος απαίτησε τότε την τιμωρία τους. Τιμωρία που κατέληξε στον Αστερισμό Κασσιόπη και στην έλευση του θαλάσσιου τέρατος, Κήτος, το οποίο πήγε να κατασπαράξει την Ανδρομέδα. Ξέρεις πάντα υπάρχει ένα θύμα. Πάντα υπάρχει μια διαπραγμάτευση όταν είναι να έρθει η τιμωρία. Δηλαδή μη μας τιμωρήσεις όλους, πάρε αυτόν. Βλέπεις συμβαίνει ακόμα και τώρα. Έτσι λοιπόν τότε η Κασσιόπη και όλο το βασίλειο ήταν αντί να μας καταστρέψεις κύριε Ποσειδώνα, δεν παίρνεις την κόρη να την κατασπαράξεις; Συμφώνησε ο Ποσειδώνας γιατί δημιουργήματα των ανθρώπων είναι και οι θεοί, και σου λέει, εντάξει. Μετά έστειλε το Κήτος , ύστερα εμφανίζεται ο Περσέας και σώζει και τα λοιπά και τα λοιπά. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η μυθολογία. Είναι σαν να έχουν γράψει κάποιοι σοφοί στο παρελθόν, βιβλία, εγχειρίδια για το πώς λειτουργεί το ανθρώπινο είδος. Και αυτήν την στιγμή λόγω της τεχνολογίας είναι διαθέσιμα παντού. Πως είναι η Apple που έχει κάνει αυτό το iCloud. Αν θες, θα δεις πράγματα, ερωτήματα, φόβους, τα οποία ταλαιπωρούσαν τους ανθρώπους πολύ πριν να γεννηθούμε εμείς. Και θα δεις τι λύσεις έδωσαν τότε, τι δούλεψε, τι δεν δούλεψε. Βέβαια, συνήθως δεν δουλεύουν οι απαντήσεις που δίνουμε αλλά εντάξει».
Ερ. Μία τελευταία ερώτηση. Οι αναγνώστες και οι ακροατές μας που μπορούνε να σας βρούνε σε αυτό το τεράστιο διαδίκτυο;
Ε.Κ.:«Αντιλαμβάνομαι ότι το πιο γρήγορο εργαλείο επαφής είναι το FACEBOOK. Νομίζω. Δεν τα παρακολουθώ αυτά. Έκανα προσωπική σελίδα τον Αύγουστο που μας πέρασε. Όχι;»
-Απέχω για ιδεολογικούς λόγους από το Facebook, αλλά θεωρούσα ότι μάλλον το myspace, λόγω μουσικών δυνατοτήτων.
Ε.Κ.:«Και εγώ δεν έκανα σελίδα στο Facebook τόσα χρόνια γιατί θεωρούσα ότι ήταν μόνο για φλερτ και εικονολαγνεία, να το πω έτσι. Βέβαια η πραγματικότητα μας έβαλε στην θέση μας. Γιατί αυτό το μέσο χρησιμοποιήθηκε για την επικοινωνία ανθρώπων για πολύ σοβαρά ζητήματα, όπως έγινε πρόσφατα, που δεν μπορούμε πλέον, εγώ, εσύ, ο καθένας να το αμφισβητήσουμε αυτό. Τέλος πάντων ο καθένας ασχολήθηκε ή ασχολείται για τους δικούς του λόγους. Η μπάντα έχει εκεί πέρα μια σελίδα, οπότε αντιλαμβάνομαι ότι 99 στους 100, δηλαδή μόνο εσύ αυτήν την στιγμή που δεν έχεις, (γέλια) οι υπόλοιποι έχουν σελίδα. Εκεί μπορούν να μας βρουν. Νομίζω ιδίως οι πιο νέοι σε ηλικία είναι «ειδικοί» σε αυτά τα μέσα τεχνολογίας Είμαι σίγουρος δηλαδή».
Ερ.: Δύο και τρία προφίλ;
Ε.Κ.:«Ναι αυτό είναι επικίνδυνο βέβαια. Δουλειά σε ψυχολόγους δίνεις σε βάθος χρόνου. Δύο και τρία προφίλ είναι πολλά. Δηλαδή δεν μπορείς να τα διαχειριστής. Κάποια στιγμή δεν ξέρεις ποιος είσαι».
Ερ. Το μέλλον; Τι σκέφτεσαι; ή δε το σκέφτεσαι;
Ε.Κ.: «Το μέλλον θα είναι μια συνέχεια του παρελθόντος. Δεν θα είναι κάτι διαφορετικό. 22 χρόνια το κάνουμε αυτό το πράγμα. Δεν σε ευχαρίστησα για το κομπλιμέντο που έκανες πριν για την δισκογραφία. Σε ευχαριστώ τώρα. Δε το ξέχασα. Ούτε ξέχασα την ερώτηση που το συνόδευσε το πως καταφέρνουμε και βγάζουμε και τα λοιπά. Είναι αυτό που ανέφερα και πριν. Σέβεσαι την τέχνη και σέβεσαι τους φυσικούς νόμους που διέπουν αυτήν και την ύπαρξη σου. Το θέμα όπως το λέω χαριτολογώντας της «αγρανάπαυσης» είναι πολύ σημαντικό. Δεν μπορείς να σπέρνεις ένα χωράφι ανά έξι μήνες και να παράγεις, χωρίς μία παύση, χωρίς ένα τέλος, χωρίς ένα όριο. Όλα έχουν τα όρια τους. Έχουν πλαστεί με κάποια σοφία. Μη με ρωτήσεις ποια δεν γνωρίζω. Αλλά εκεί καταλήγω μέχρι στιγμής γιατί αύριο μπορεί να δω κάτι καινούργιο και να προχωρήσω την σκέψη μου λιγάκι παρακάτω. Όταν δεν πιέζεσαι να δημιουργήσεις κάτι τώρα. Για να το πουλήσεις και να βγάλεις τα προς το ζην αύριο, για να ζήσεις, είναι σίγουρο ότι θα είναι μια προσπάθεια, η οποία αν μη τι άλλο, θα είναι αγνή στην ουσία της οπότε σαν αγνή έχει μια ομορφιά. Τόσο απλό».
Nightfall «Oberon and Titania»