Του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη
«Η εξουσία είναι της Ιστορίας η ευκοιλιότητα. Στο χωριό μου τη λένε γλεντοκώλα» - Νίκος Καρούζος
Η καταγραφή των ιστορικών γεγονότων και η ερμηνεία τους, είναι μια δύσκολη, σοβαρή και υπεύθυνη δουλειά, η οποία προϋποθέτει επιστημονικές γνώσεις, αμεροληψία και συνειδητή προσπάθεια για την υπέρβαση ιδεολογικών, πολιτικών και άλλων στερεοτύπων.
Η φράση «η ιστορία γράφεται από τους νικητές» του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, έχει γίνει πλέον κοινότοπη, μα παραμένει εν ισχύει, ιδιαίτερα στην μεταεμφυλιοπολεμική Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι η διαστρέβλωση των ιστορικών γεγονότων και η φόρτιση τους με νοήματα και στερεότυπα, ήταν η αγαπημένη δουλειά όχι μόνο των νικητών του εμφυλίου, μα και των ηττημένων. Έτσι, γενιές ολόκληρες μεγάλωσαν μέσα από τις αγιολογικές και δαιμονολογικές προσεγγίσεις της μίας ή της άλλης πλευράς, διαιωνίζοντας τις αιτίες που προκάλεσαν τον τελευταίο εμφύλιο πόλεμο.
Η ελληνική κοινωνία, άμαθη και ανίκανη στο διάλογο, και παρά το γεγονός ότι έχουν 60 και πλέον χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, δεν έχει συζητήσει, δεν έχει αναλύσει, δεν έχει καταλήξει σε συμπεράσματα. Και η μία και η άλλη πλευρά επιμένουν στον ισχυρισμό της κατοχής της απόλυτης αλήθειας, παραγνωρίζοντας ή και αγνοώντας τη λαϊκή ρήση «μονός καυγάς δε γίνεται». Οι δεκαετίες κύλησαν, νικητές και ηττημένοι όμως δε θέλησαν ποτέ να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι και να συζητήσουν τα αίτια της αδελφοκτόνου σύρραξης, μα κυρίως να συγχωρήσουν και να προχωρήσουν παρακάτω. Έτσι η κρίση βρήκε την ελληνική κοινωνία έτοιμη για έναν ακόμη αλληλοσπαραγμό.
Η περίοδος της μεταπολίτευσης, που ξεκίνησε το 1974 και σβήνει μέσα στον απόηχο και τον κουρνιαχτό της κατάρρευσης του μοντέλου που καθιέρωσε, ήταν μια περίοδος έντονης ιδεολογικής διαπάλης, όπου νικητές και ηττημένοι ήθελαν να πάρουν τη ρεβάνς, τουλάχιστον σε ηθικό επίπεδο. Η αμετροεπής και ανελέητη συμπεριφορά των νικητών απέναντι στους ηττημένους, τους στέρησε το ηθικό πλεονέκτημα και τους οδήγησε σε μια αμυντική και απολογητική στάση. Την ίδια στιγμή οι ηττημένοι επέβαλαν τη δική τους ατζέντα με υπεραπλουστεύσεις, εξίσου παρανοϊκά στερεότυπα και αγιοποιήσεις και κέρδισαν, ουσιαστικά, την παρτίδα, αλώνοντας το εκπαιδευτικό σύστημα και εξαγοράζοντας ένα μεγάλο κομμάτι της διανόησης μέσω του κρατικού - κομματικού μηχανισμού και των πλουσιοπάροχων κοινοτικών επιδοτήσεων.
Με τούτα και μ'αυτά, και όσο διαρκούσε η μακρά περίοδος της εθνικής αμεριμνησίας και της αφασίας σε ξένες ακρογιαλιές με τα γνωστά διακοποδάνεια του πρόσφατου παρελθόντος, δε βρήκαμε τον καιρό να κουβεντιάσουμε και να συγχωρήσουμε ο ένας τον άλλον. Αφήσαμε το χωράφι της ιστορίας ακαλλιέργητο, εγκαταλείψαμε το χώμα και διάφορα ζιζάνια, όπως ήταν φυσικό, το κατέστησαν ενδιαίτημα τους. Τώρα είναι εποχή όπου το πνεύματα είναι οξυμένα, όπου ψευτοδιλήμματα ταλανίζουν τους πολίτες, η πλειοψηφία των οποίων γνωρίζει την ιστορία από την πλευρά που τη συμφέρει για να δικαιολογήσει τα σύγχρονα ιδεολογήματά τους. Αγνοούν όμως την ιστορική αλήθεια. Κι αυτό είναι κάτι που οι κοινωνίες το πληρώνουν πάντα πολύ ακριβά. Γιατί όπως είπε και ο Τσόρτσιλ: όσο πιο βαθιά γνωρίζεις την ιστορία, τόσο πιο μακριά μπορείς να προβλέψεις το μέλλον.
Υ.Γ. Αφορμή για το σημείωμα αυτό στάθηκε η προσπάθεια εξωραϊσμού του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά στο νέο βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ'Δημοτικού. Προσφέρουν κακές υπηρεσίες στο τόπο, οι εμπνευστές της ιδεολογικής και ηθικής ρεβάνς που εμφιλοχωρούν στη σημερινή συντηρητική παράταξη. Θα φέρουν και αυτοί, μαζί με τους ομόσταβλους τους της άλλης πλευράς, ακέραια την ευθύνη για άσκοπα προβλήματα και την ένταση που θα προκαλέσουν.